Emocjonalny chaos w dysfunkcyjnej rodzinie i jego konsekwencje w dorosłym życiu
W pojęciu dysfunkcyjna rodzina mieści się bardzo wiele. Może to być uzależnienie jednego lub obojga rodziców, niedojrzałość emocjonalna, przemoc fizyczna, psychiczna czy ekonomiczna, niewystarczające warunki lokalowe, doświadczenie biedy czy niewystarczające warunki lokalowe lub problemy z prawem (szerszy opis znajdziesz TUTAJ). Każda z takich sytuacji będzie inaczej wpływać na system rodzinny i każdego z jego członków. Nie mniej to, co je łączy to utrata bezpieczeństwa, która wiąże się z emocjonalnym chaosem.
Niestabilność emocjonalna w dysfunkcyjnej rodzinie
Rodzic, który jest pod wpływem substancji, nie jest w stanie zaopiekować się dzieckiem, często zadbać o jego podstawowe potrzeby. Dla niego samego substancja jest sposobem na regulowanie emocji, tym bardziej nie będzie umieć pomóc dziecku z jego emocjami. Jednocześnie tacy rodzice wzbudzają w dzieciach niepokój. Nie wiadomo, kiedy rodzic będzie w jakim nastroju, kiedy można podejść, a kiedy lepiej zejść z drogi. Tym większy emocjonalny chaos pojawia się, gdy ten najważniejszy dorosły krzywdzi. Dzieci nie umieją być obiektywne, biorą winę na siebie, tym samym wypaczając swoje emocjonalne schematy. Bieda czy niewystarczające warunki lokalowe, również tworzą sytuacje, w których dzieci postawione są przed zadaniami niemożliwymi dla niech do zrealizowania poznawczo, do zrozumienia ich, a tym samym stające się zagrażające. Jednocześnie nikt z nimi nie rozmawia, nie tłumaczy tego co się dzieje, bywa, że obarcza swoimi uczuciami lub oczekuje zachowania, jak dorosły, przez co dziecko uczy się ignorować swoje uczucia.
Klątwa niestabilności z dysfunkcyjnej rodziny
W dysfunkcyjnej rodzinie poza emocjonalnym chaosem charakterystyczna jest niestabilność. Raz rodzic jest, raz go nie ma, raz można się przytulić, innym razem za to samo jest się skarconym, czasem jest jedzenie, a później znowu jest głód. Dzieciom trudno jest to zrozumieć, za każdym więc razem przeżywają to jako zmianę, która będzie stała. Raz po raz przeżywając rozczarowania, zawód, żal, smutek. Takie przeżycia budują w wielu z nich przekonanie, że nie można wierzyć w te momenty, kiedy jest dobrze, bo z pewnością zaraz się coś zepsuje. Co za tym idzie poczucie, że jest dobrze, potrafi wywoływać więcej niepewności i lęku niż to, kiedy dzieje się źle lub jest trudno. Do tego są już przyzwyczajone i oswojone z tym jak działać w kryzysie. Tym samym niestabilność staje się klątwą i choć wewnętrznie potrzebują spokoju i zanim tęsknią, kiedy pojawia się w ich życiu, nie potrafią z niego korzystać i odnaleźć się w nim.
Konsekwencje dorastania w dysfunkcyjnej rodzinie, w dorosłym życiu
Nasz mózg lepiej toleruje to co zna, nawet jeśli nie jest to najlepsze rozwiązanie. Dla niego pójście na skróty jest korzystniejsze. Lepsze kiepskie znane niż nieznane. Osoby, które dostały takie wzorce, będą je powielać. Nie dlatego, że jest to ich najgłębsze pragnienie, ale ich bazowe oprogramowanie tak właśnie działa. W rzeczywistości objawia się to wybieraniem trudnych partnerów i partnerek, takich, którzy w taki czy inny sposób będą odtwarzać ten emocjonalny rollercoaster. Osoby emocjonalnie niedostępne, z którymi przeżywa się emocjonalną huśtawkę i bycie wiecznie niewystarczającym, by zasłużyć na ciepło. Podobnie funkcjonujące jak rodzice, z problemem uzależnienia lub z zachowaniami przemocowymi. Ciekawe wydają im się również osoby niestabilne emocjonalne, z którymi funkcjonowanie wyzwala adrenalinę i znowu, przypomina to co znają nigdy nie wiesz, w jakim nastroju będzie wybranek czy wybranka. Kiedy zdarzy się, że zwiążą się z osobą z bezpiecznym stylem przywiązania, która jest stabilna emocjonalnie, choć wewnętrznie pragną spokoju, męczą się. Pojawia się nuda albo niepokój. To, że jest dobrze, bezpiecznie budzi podejrzliwość i napięcie, które potrzebuje znaleźć gdzieś ujście. Prowokują więc kłótnie, dzięki czemu mają poczucie, że to, co złe miało przyjść, właśnie przyszło i redukują tym napięcie, aż do następnego razu. Bo przecież nie może być za dobrze, cisza zwiastuje, że zaraz coś się wydarzy, trzeba być czujnym, podejrzliwym, żeby nie przegapić pierwszych symptomów. Trudno im budować satysfakcjonujące relacje i albo się w nich męczą, albo odtwarzają różne schematy łącznie z tym dotyczącym odrzucenia, porzucenia, bycia niegodnym miłości.
Dlaczego niektórym się udaje
Wychowanie w dysfunkcyjnej rodzinie to doświadczenia traumatyczne, a na to, jaki będzie proces zdrowienia, wpływa wiele zmiennych. Otoczenie, odporność psychiczna, zasoby zewnętrzne i wewnętrzne i relacje korygujące. Może to być dziadek, ciocia czy pani w szkole. Na zmianę schematów wpływają również podejmowane decyzje w życiu dorosłym i gotowość do rozwoju, tego z udziałem specjalistów lub samorozwoju. Uświadomienie sobie, że ma się udział w tym co w życiu nam się przydarza, jest tu kluczowe. Wyjście od miejsca “przyciągam niewłaściwe osoby” do “wybieram osoby, które nie są dobre dla mnie”. Zobaczenie, swojego udziału wnosi możliwość rozpoczęcia pracy nad zmianą. Można pracować nad poszczególnymi elementami: jak komunikacja, emocje, przekonania, regulacja, odpuszczanie, można też zdecydować się na terapię, na której pracuję się całościowo nad zmianą. Dostrzeżenie tego, że zmiana jest możliwa, jest kluczowe, a wraz z nim podjęcie działań.
Choć emocjonalny chaos, potrafi przysporzyć trudności, nie oznacza, że nie ma się szans na tworzenie satysfakcjonujących relacji. Wiedza z tego obszaru i osobiste doświadczenia skłoniły mnie do stworzenia workbook’a — poradnika dotyczącego kłótni, które, choć tak trudne bywają ukojeniem, gdy nosi się w sobie rany przeszłości. Jak pracować w relacji nad komunikacją, jak pracować nad sobą w konflikcie, by nie ranić siebie i drugiej osoby i jednocześnie nie zabrać sobie prawa do wyrażania własnego zdania i mówienia o swoich potrzebach. O znajdowaniu zdrowego balansu i wychodzeniu z trudnych osobistych schematów, nad tym wszystkim możesz pracować z tym workbook’iem. Opis 8 elementów zarządzania konfliktem, ale przede wszystkim zestawy pytań do każdego z nich, zadań do pracy własnej, odkrywania siebie i pracy nad sobą, by komunikować się lepiej i budować bardziej satysfakcjonujące relacje.
