SAMOTNOŚĆ EMIGRACYJNA
“Na pustyni jest się trochę samotnym. Równie samotnym jest się wśród ludzi.” Antoine de Saint-Exupéry
Już przed pandemią, tempo i sposoby życia powodowały, że ludzie cierpieli z powodu samotności, niezależnie od ilości posiadanych znajomych czy rodziny. Nakazy izolacji i postrzeganie drugiego człowieka jako potencjalnego zagrożenia dla siebie czy bliskich nie wspiera w pogłębianiu i nawiązywaniu relacji. Żyjemy wśród ludzi, z którymi pracujemy, sąsiadów, rodziny. Mimo otoczenia, w którym fizycznie są inne osoby, doświadczamy samotności. Niezrozumienie, brak chęci wysłuchania, zabieganie powodują, że pozostajemy sami ze swoimi przeżyciami. W tym samym czasie na około dzieją się wymagające sprawy zabierające przestrzeń na to, by relacje pogłębiać, by uczyć się komunikacji. Tego wszystkiego doświadczamy, będąc w znanym sobie miejscu, wśród bliskich sobie ludzi, często otoczeni własną rodziną i rodziną pochodzenia. Skoro czujemy się samotni w miejscu, gdzie żyjemy od lat, wychowaliśmy się, łatwo wyobrazić sobie, że emigracja, niesie ze sobą znaczące ryzyko mierzenia się z samotnością.
Skąd się bierze emigracyjna samotność?
Najczęściej z braku komunikacji. To ona daje nam poczucie bycia w kontakcie z innymi, bycia ważnym, wysłuchanym. Dzięki komunikowaniu się nawiązujemy kontakty i pogłębiamy relacje. Jeśli będziemy się cyklicznie z kimś spotykać, przez rok, będąc cały czas obok siebie, ale nie komunikując się, nadal będziemy dla siebie obcymi ludźmi. Komunikacja niezależnie od języka, w którym się dzieje, składa się z mówienia i słuchania, dwóch połączonych ze sobą elementów, które pozwalają na zbliżanie się do siebie. Samo komunikowanie, pozwoli wyrzucić z siebie zdarzenia i emocje, ale nie spowoduje, że poczujemy się dostrzeżeni przez drugiego człowieka, do tego potrzeba jeszcze drugiego elementu. Kiedy zostajemy wysłuchani, czujemy się usłyszeni, mamy poczucie bycia w kontakcie z drugim człowiekiem. Jeśli odpowiemy tym samym, stwarzamy przestrzeń, by druga osoba się wypowiedziała i wysłuchamy jej, mamy szanse na powstanie lub pogłębienie relacji. Zdarza się jednak, że kiedy zaczynamy budować swoje życie od nowa, okazuje się, że budowanie przyjaźni na emigracji jest zupełnie innym doświadczeniem, niż pamiętamy z wcześniejszych lat.
Języki kultura
Pierwsze poczucie obcości, a z nim osamotnienia wiąże się z przystosowaniem się do funkcjonowania w innym języku. Im słabsza znajomość języka tym doświadczenie odizolowania większe. To, co było naturalne – rozmowa z Panią w sklepie, czy z sąsiadem na przystanku, przestaje mieć miejsce. Pojawia się konflikt pomiędzy potrzebą normalności i kontaktu z innymi, a lękiem przed zostaniem zagadanym i skonfrontowaniem się z językiem Narażenie się na ujawnienie swoich braków czy niedoskonałości związanych z językiem. Funkcjonowanie w napięciu powoduje, że zaczynamy unikać spontanicznych kontaktów, by nie narażać się na dodatkowy stres. Takie zachowania powodują, że eliminujemy możliwość oswajania się z językiem i z funkcjonowaniem wśród ludzi nim władających. Emigrują również ludzie znający język bardzo płynnie, swobodnie się porozumiewający. Czy to ich uchroni przed emigracyjną samotnością? Z pewnością zmniejsza ryzyko, łatwiej im będzie czuć się swobodnie na ulicy i w przestrzeni publicznej. Niestety nie jest to gwarantem szybkiej aklimatyzacji. Poza językiem znaczący wpływ mają cechy charakteru, temperament, wcześniejsze doświadczenia i umiejętności społeczne. Osoba świetnie znająca język, z silnym lękiem przed oceną, niską samooceną będzie unikać kontaktów w nowym środowisku mimo posiadanych umiejętności. W zależności od miejsca emigracji osamotnienie może być efektem różnic kulturowych. Są kraje, w których nie uchodzi za dobre, a wręcz za niestosowne zaczepianie/ zagadanie kogoś na ulicy – przystanku. Odmienne święta i tradycje, powodują, że można czuć się zagubionym. Nie do końca wiadomo, co można, a czego nie. Jest się bardziej uważnym, mniej swobodnym. Jednocześnie nasze święta i tradycje mogą tu nic nie znaczyć. Brakuje więc punktu odniesienia i możliwości dzielenia się z innymi wspólnym ich obchodzeniem.
Wstyd
Można się wstydzić języka jak powyżej, można wstydzić się sytuacji, sposobu życia, pracy. Z obawy przed oceną nie komunikować się z bliskimi z kraju pochodzenia. Kiedyś, gdy ludzie wyjeżdżali telefon do rodziny był wyczekiwanym “momentem”. Często w jednym domu spotykała się cała rodzina, dziadkowie, rodzice, wujkowie, by zamienić choć kilka zdań, co uniemożliwiało szczerą rozmowę. Z czasem pojawiły się rozwiązania mające pomóc w komunikacji jak karty zmniejszające koszt połączeń. Dzięki nim kontakty miały szansę stać się częstsze. Aktualnie mogą być codziennością. Co z tego, jeśli w tej komunikacji nie będziemy ze sobą szczerzy lub będzie tylko jeden jej element. Czego można się bać, przecież to bliscy? Czasem właśnie dla tego nie chce się ich martwić, przyznając, że nie jest dobrze, że jest trudno czy smutno. Zdarza się, że nie chce się mówić, jak jest naprawdę by nie narazić się na coś co może nam dodatkowo dołożyć napięć- namawiania na powrót, złotych rad- “musisz się przełamać i zacząć mówić i z głowy”, przykrych komentarzy “a córka Stasia to sobie lepiej radziła”, ocen – “mówiłem, że to idiotyczny pomysł”.
Różne potrzeby
Nawet kiedy emigrujemy w grupie, czy parze może dopaść nas samotność. Posiadanie bliskiej osoby, koleżanki, partnera, małżonka może być bardzo pomocne i wspierające. Choć jest wspierające, samo przeżywanie emigracji w tym samym czasie nie gwarantuje, że nie poczujemy samotności. Różnimy się i mamy odmienne potrzeby, to powoduje, że możemy czuć się inaczej. Ktoś będzie potrzebował czasu i dobrego słowa, kiedy ktoś inny będzie potrzebował nowych bodźców i kontaktów. Kiedy jedno radzi sobie lepiej powstaje dysproporcja, która może stanowić trudność w komunikacji. Temat staje się tabu, jednocześnie obie strony stają się samotne, jedna nie mogąc dzielić się tym, co ją cieszy, co jej się udało, druga czując, że zostaje w tyle, nie radzi sobie, boi się. Różnica w samym przeżywaniu wyjazdu — tęsknocie za rodziną czy krajem może nie tylko tworzyć przestrzeń dla samotności, ale poróżnić. Brak zrozumienia dla odmienności może być spowodowany, wewnętrzną złością na fakt, że przecież to miało być właśnie to coś, co będzie rozumiane. Niezrozumienie miało być na zewnątrz, tymczasem okazuje się, że odmienne przeżywanie emigracji może wzmagać poczucie braku zrozumienia ogółem.
Chciałabym móc powiedzieć, że jest coś, co może przed emigracyjną samotnością uchronić, ale nie ma na to recepty. Można próbować się przygotować. Budować w sobie świadomość tego co jest korzyścią i tego co może być wyzwaniem. Nie zachęcam Cię do czarnowidztwa, ale do uważności i dobrego przygotowania albo reagowania, jeśli to już się dzieje. Jeśli wiesz, z jakiego działu będzie sprawdzian/ egzamin – uczysz się go. Jeśli wiesz, co może się zdarzyć, możesz rozwijać swoje zasoby, w odpowiednim momencie zareagować lub poszukać pomocy. Możesz uchronić nie tylko siebie, ale kogoś bliskiego. Wiedząc, że w parze z emigracją może iść emigracyjna samotność może inaczej będziesz rozmawiać ze swoją rodziną, może inaczej z osobą, która z Tobą wyjechała, szybciej zauważysz niepokojące sygnały, tak by nie dopuścić, by się rozgościła albo pomóc się z nią uporać.
A jeśli zdarzy się, że emigracja stanie się dla Ciebie przeżyciem, w którym będzie trudno się odnaleźć, skorzystać z pomocy, by zrozumieć, co się dzieje, swoje potrzeby oraz znaleźć bezpieczne dla siebie rozwiązania.
Zapytaj o termin konsultacji z psychologiem lub zapisz się online (Time zone: Warszawa)
Chcę, ale się boję.
Ukojenie - Część 1 Dotyk
Zobacz również
Ukojenie – Część 1 Dotyk
Czego możesz spodziewać się w terapii? Jak wygląda terapia?
