psychoterapia online
Blog

Czy terapia online jest skuteczna?

Zacznijmy od tego, czym jest terapia online. To spotkania realizowane w czasie rzeczywistym z użyciem sprzętu pozwalającego na rozmowę (najczęściej) video lub głosową. To, w jakiej formie może i jest realizowana w głównej mierze, zależy od specjalisty. Większość decyduje się na formę video rozmowy ze względu na istotność przekazu również niewerbalnego. Nie tylko głosu, jego intonacji i sile, ale również mimice i ruchom ciała. Spotkania online odbywają się w takim samym rozkładzie organizacyjnym jak spotkania stacjonarne, trwają zazwyczaj 50 min i odbywają się raz w tygodniu.

Dla kogo jest terapia online?

terapia online W terapii online, jak i w terapii stacjonarnej są pewne ograniczenia, część z nich wynika z formy, inne zaś pokrywają się w obu przypadkach. W terapii online przede wszystkim ważne jest nastawienie zarówno klienta, jak i terapeuty do tego rodzaju spotkań. Jeśli jest się otwartym lub choćby ma się gotowość sprawdzić, jak nam będzie w tej formie, mając różne odczucia czy wątpliwości, jest to wystarczające. Przeszkodą jest negatywne nastawienie po którejkolwiek ze stron. W terapii online, jak i gabinetowej ograniczeniem może być stan osoby zgłaszającej się. Jeśli klient/ka ma objawy wymagające w pierwszej kolejności ustabilizowania farmakoterapią, powinno mieć to miejsce przed rozpoczęciem spotkań. Terapia niezależnie od formy jest wymagającym procesem wglądowym. Ocena stanu i kwalifikacji czy spotkania mogą być w tym momencie realizowane w danej formie, odbywa się na pierwszym spotkaniu konsultacyjnym. Z terapii online korzystają osoby, które mają ograniczony lub nie mają dostępu do spotkań stacjonarnych (emigranci, ekspaci, osoby z małych miejscowości, osoby mające trudności z przemieszczaniem się), osoby mające pracę łączącą się z dużą ilością wyjazdów (pracujące w delegacjach, cyfrowi nomadzi), osoby, którym bardzo zależy na dyskrecji, chcą uniknąć spotykania innych osób w poczekalni gabinetu (osoby publiczne, osoby mające wysokie stanowiska zarządzające i prowadzące biznesy), osoby, którym zależy na większym wyborze, które nie chcą ograniczać się do miejsca, w którym przebywają, osoby, które po prostu preferują taką formę spotkań.

Ograniczenia terapii online wynikające z formy

Ograniczenia względem terapii występują zarówno w formie stacjonarnej, jak i online. Stan osoby wchodzącej w proces terapii powinien umożliwiać jej pracę wglądową, oznacza to zastanawianie się nad sobą, możliwość skupienia w czasie sesji, dostęp do swoich odczuć i myśli, możliwość prowadzenia rozmowy, orientację w czasie i przestrzeni. Ograniczeniami zatem  może być stan psychozy, zaburzeń orientacji czasu, przestrzeni, kontaktu z samym sobą. W takich przypadkach zalecane jest najpierw ustabilizowanie stanu zdrowia z pomocą farmakoterapii przepisanej przez lekarza psychiatrę lub w przypadku Wielkiej Brytanii leków przepisanych przez GP lub prośba o przekierowanie do psychiatry w celu dalszej diagnozy.

Innym ograniczeniami są ograniczenia techniczne. By zrealizować płynną wideo rozmowę potrzeba stabilnego łącza internetowego oraz urządzenia, które umożliwia wideo rozmowę. Ważne jest również, by spotkanie było realizowane w miejscu, gdzie ma się komfort rozmowy, jest bezpieczne, a osoby trzecie nie zaburzą jej, ani spowodują autocenzurowania. 

Spory wokół terapii online

Możesz spotkać się z różnymi poglądami specjalistów zdrowia psychicznego  na temat terapii online. Niechęć wynika zazwyczaj ze “starej szkoły” oraz osobistych przekonań danych specjalistów. Narracja szczególnie w Polsce stawia terapię online jak nową formę, która pojawiła się z potrzeby pandemii i która wraz z nią powinna się zakończyć. Bywa nazywana również modą. Jednocześnie na świecie praktykowana jest znacznie dłużej i rozpoczęta została dużo wcześniej niż pojawienie się pandemii. W literaturze fachowej dostępne są artykuły przyglądające się zjawisku terapii online między innymi sprzed 18 lat. Co za tym idzie, jest to dowodem nie tylko na to, że nie jest to moda, ale również nie jest odpowiedzią stworzoną w odpowiedzi na specjalną sytuację pandemii. W literaturze można znaleźć odwołania do badań na licznych próbach, prowadzone w różnych krajach i przez różnych badaczy. Poza zarzutem dotyczącym nowości samej metody, w wątpliwość poddawana jest najczęściej relacja terapeutyczna jako kluczowy element terapii. Jednocześnie przywołane badania* wyraźnie wskazały, że nastawienie do danej formy ma wpływ na jej ocenę, co za tym idzie uprzedzenie do danej formy może faktycznie utrudniać budowanie relacji terapeutycznej, dlatego tak istotne jest, by korzystały z niej osoby, które mają otwartość na tę metodę i przez takie osoby była prowadzona. Inne badania oraz studium przypadku nie wykazały, że relacja terapeutyczna w terapii online jest niżej oceniana. 

Skuteczność terapii online

psycholog onlineW przytaczanym powyżej artykule sprzed 18 lat (Therapeutic Alliance in Face-to-Face Versus Videoconferenced Psychotherapy*) uwagę poświęcono wpływowi osobistych przekonań specjalistów na oceny skuteczności terapii online. Przywołuje on nie tylko inne prace w literaturze, które potwierdzały skuteczność w ocenie klientów, ale również wynik przeprowadzonego eksperymentu, sprawdzającego wpływ nastawienia specjalistów na ocenę tej formy. Eksperyment potwierdził, że specjaliści, którzy mieli negatywne przekonania, dotyczące tej formy terapii oceniali ją jako mniej skuteczną. W uproszczeniu eksperyment polegał na pokazaniu nagrania z sesji online oraz prowadzonej twarzą w twarz, tej samej sesji. Mimo że przygotowane nagrania nie miały różnic pod względem werbalnych interwencji, zachowań klienta oraz terapeuty, specjaliści z negatywnym przekonaniem gorzej ocenili relację terapeutyczną w przypadku formy online. Artykuł zachęca specjalistów do szerszego edukowania się i pracy nad własnymi przekonaniami. Fakt, że ta forma terapii obecna jest przez lata w różnych miejscach na świecie, ilość zrealizowanych procesów i sukcesów klientów, którzy w takiej terapii byli, w mojej ocenie jest dowodem na to, że może być tak samo skuteczna, jak terapia stacjonarna. Rosnące zapotrzebowanie na terapię online jest wynikiem zmian otaczającej nas rzeczywistości, postępu oraz rozwijających się technologii. Osobiste przekonania specjalistów nie powinny stać na drodze do rozwoju specjalistycznej pomocy w obszarze zdrowia psychicznego oraz negować włączania w nią nowych technologiami. Na koniec chciałabym zostawić cytat, światowej sławy psychoterapeuty i psychiatry, niepodważalnego autorytetu naszych czasów I.D. Yalom’a:

“Nigdy wcześniej nie prowadziłem terapii przez Skype’a i miałem wątpliwości co do takiej metody, więc zawahałem się. Ale ponieważ ta kobieta nie miała żadnej innej możliwości, w końcu zgodziłem się podjąć wideo terapię (nie mówiąc jednak o tym żadnemu koledze po fachu). Przez ponad rok spotykaliśmy się na Skypie raz w tygodniu. Widząc jej twarz wypełniającą ekran monitora, zacząłem mieć poczucie bliskości i w bardzo krótkim czasie, dzielące nas tysiące kilometrów jakby gdzieś znikły. W ciągu roku pacjentka zrobiła duże postępy w terapii. Od tego czasu zajmowałem się w podobny sposób znaczną liczbą pacjentów z tak odległych krajów, jak: Republika Południowej Afryki, Turcja, Australia, Francja, Niemcy, Włochy i Wielka Brytania. Dziś sądzę, że nie ma większej różnicy w skuteczności wideo terapii i terapii, na żywo.”**

Literatura:
  1. Robert Stefan, Gerd Mantl, Claudia Höfner, Julia Stammer, Markus Hochgerner and Kathrin Petersdorfer; “Remote Psychotherapy During the COVID-19 Pandemic. Experiences With the Transition and the Therapeutic Relationship. A Longitudinal Mixed-Methods Study”; Frontiers in Psychology; Volume 12 – 2021
  2. Clare S. Rees, Sheona Stone “Therapeutic Alliance in Face-to-Face Versus Videoconferenced Psychotherapy”, Professional Psychology: Research and Practice, the American Psychological Association, 2005, Vol. 36, No. 6, Pages 649–653
  3. Susan G. Simpson and Lindsey Slowey ;”Video Therapy for Atypical Eating Disorder and Obesity: A Case Study”; Clinical Practice & Epidemiology in Mental Health, 2011, 7, Pages 38-43
  4. Kate Smith, Naomi Moller, Mick Cooper, Lynne Gabriel, Jeannette Roddy, Robert Sheehy, “Video counselling and psychotherapy: A critical commentary on the evidence base”,Counselling & Psychotherapy Research, Volume22, Issue1, March 2022, Pages 92-97
  5. Shalini Lal, Carol E. Adair,“E-Mental Health: A Rapid Review of the Literature”, Psychiatric Services, January 2014 Vol. 65 No. 1, Pages 24-32
  6. Irvin.D.Yalom ”Stając się sobą. Pamiętnik psychiatry”;Wyd.: Wydawnictwo Czarna Owca; 2018; str 363

_______________________________________

*  Clare S. Rees, Sheona Stone “Therapeutic Alliance in Face-to-Face Versus Videoconferenced Psychotherapy”, Professional Psychology: Research and Practice, the American Psychological Association, 2005, Vol. 36, No. 6, Pages 649–653

**Irvin.D.Yalom ”Stając się sobą. Pamiętnik psychiatry”;Wyd.: Wydawnictwo Czarna Owca; 2018; str 36

Dodaj komentarz